Skurcze łydek to nagłe, niezamierzone bolesne spięcia mięśni łydki, które mogą trwać od kilku sekund do kilku minut. Należy wówczas rozciągnąć mięsień, w którym doszło do skurczu, czyli zgiąć stopę grzbietowo (do góry). Po ustąpieniu skurczu mięsień może boleć
Co to są skurcze łydek?
Skurcze łydek to nagłe, niezamierzone spięcia mięśni łydki, którym towarzyszy ból i niemożność poruszenia nogą. Zwykle trwają od kilku sekund do kilku minut. Po ustąpieniu skurczu mięsień może być obolały przez kilka–kilkanaście godzin.
Skurcze mięśni mogą występować w różnych miejscach na ciele, ale najczęściej dotyczą łydek.
Skurcze łydek – najczęstsze przyczyny
Skurcze mięśni, w tym łydek, mogą wystąpić u każdego, niezależnie od wieku i stopnia wytrenowania. Nie zidentyfikowano jednej przyczyny skurczów, podejrzewa się, że jest to wynik nakładania się wielu czynników.
Skurcze łydek mogą częściej występować:
- u kobiet w ciąży
- w nocy
- podczas intensywnych ćwiczeń, zwłaszcza w gorącym i wilgotnym klimacie
- u osób z marskością wątroby, zaawansowaną niewydolnością nerek, cukrzycą, fibromialgią
- u osób odwodnionych
- u osób w starszym wieku (po 65. rż.)
- u osób otyłych
- u sportowców.
Skurcze łydek w nocy – przyczyny
Nocne skurcze nóg powodują ból i nagłe napięcie mięśni nóg (w tym łydek) i stóp. Skurcze mogą wybudzać ze snu. Zwykle trwają od kilku sekund do kilku minut.
Nocne skurcze nóg są powszechne zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, ale wraz ze starzeniem się stają się coraz częstsze i bardziej nasilone.
Przyczyny nocnych kurczów nóg jeszcze dokładnie nie poznano, zidentyfikowano jednak wiele powszechnie występujących czynników ryzyka. Wystąpieniu nocnych kurczów mięśni nóg sprzyja aktywność fizyczna, na przykład intensywne ćwiczenia lub długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej. Do czynników ryzyka zalicza się zaburzenia elektrolitowe i endokrynologiczne, w tym niedoczynność i nadczynność tarczycy, cukrzycę i chorobę Addisona. Występowaniu nocnych skurczów mięśni nóg sprzyja także wiele chorób neurologicznych, na przykład ucisk korzeni nerwów rdzeniowych, neuropatie, choroby neuronu ruchowego, zaburzenia związane z nadpobudliwością nerwowo mięśniową, stwardnienie rozsiane, dystonia i choroba Parkinsona. Do powstawania nocnych skurczów nóg może się też przyczyniać przyjmowanie niektórych leków, np. moczopędnych.
Skurcz w łydce – jak sobie pomóc
Doraźnie, kiedy skurcz wystąpi, należy dążyć do rozciągnięcia mięśnia, czyli napiąć mięśnie działające przeciwnie do mięśnia, w których doszło do skurczu. W przypadku mięśnia brzuchatego łydki, należy zgiąć stopę grzbietowo (do góry, w stronę kolana). Następnie można spróbować pochodzić przez kilka minut lub poruszać nogą i stopą, położyć się z nogami i stopami uniesionymi do góry, polać łydkę ciepłą wodą lub rozmasować ją.
Skurcze łydek w ciąży
Skurcze łydek są powszechne w czasie ciąży, często występują w nocy. Nie wiadomo, jaka jest dokładna przyczyna występowania skurczów łydek u kobiet ciężarnych. Istnieją sposoby, które mogą pomóc w zmniejszeniu częstości występowania skurczów:
- regularna odpowiednia aktywność fizyczna – należy ustalić z lekarzem, jakie ćwiczenia są bezpieczne i optymalne na określonym etapie ciąży
- dbanie o odpowiednie nawodnienie
- noszenie wygodnego, dającego odpowiednie podparcie stopie, obuwia
- przyjmowanie suplementów magnezu i wapnia – należy ustalić odpowiednią dawkę i preparat z lekarzem prowadzącym ciążę
- rozciąganie mięśni łydek przed snem.
Jeśli dojdzie do skurczu, należy rozciągnąć mięśnie łydki. Poruszanie nogą i stopą, chodzenie i unoszenie nóg może zapobiec kolejnym skurczom. Pomocny może być również gorący prysznic, ciepła kąpiel, masaż lodem lub masaż mięśni.
Skurcze w łydce – czy można zapobiegać?
Niestety, nie ma określonych, opartych na dowodach naukowych sposobów zapobiegania skurczom mięśni. Pomocne może być:
- regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających
- noszenie wygodnych butów, z odpowiednim podparciem pięty
- picie odpowiedniej ilości płynów
- ograniczenie ilość spożywanego alkoholu i kofeiny
- unikanie przegrzewania się podczas aktywności fizycznej (np. przy bardzo gorącej pogodzie)
- jeśli skurcze występują w nocy, pomocna może być także jazda na rowerze stacjonarnym przez kilka minut przed snem i spanie w pozycji i pościeli umożliwiającej swobodne poruszanie nogami.
Skurcze łydek – leki
Nie ma określonego leku na skurcze łydek. W zależności od objawów i chorób towarzyszących, lekarz może zalecić leczenie konkretnemu pacjentowi.
Skurcze łydek – czy magnez zapobiega skurczom łydek?
Choć skurcze mięśni mogą być związane z zaburzenia elektrolitowymi, to nie ma dowodów naukowych na to, żeby przyjmowanie magnezu zmniejszało częstość występowania skurczów.
Skurcz łydki podczas pływania – przyczyny i zapobieganie
Skurcze łydek podczas pływania oraz innych aktywności są częste i mogą występować nawet u osób wytrenowanych i sportowców. Zalicza się je do skurczów mięśni związanych z ćwiczeniami (exercise-associated muscle cramps – EAMS). Ich dokładna przyczyna nie jest znana, podejrzewa się, że stanowią wynik nakładania się różnych czynników oraz, że ważną rolę mogą odgrywać tzw. zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej z powodu zmęczenia. Ze względu na to, że do skurczów tego typu może dochodzić w wyniku sumowania się różnych czynników u różnych osób, nie ma określonego sposobu zapobiegania im. Stwierdzono, że sportowcy powracający do trenowania po kontuzji są szczególnie narażeni na występowanie skurczów mięśni związanych z ćwiczeniami. Odpowiednia rehabilitacja i dostosowanie planu treningowego może wpłynąć na zmniejszenie ich częstości.
Ból po skurczu łydki – jak sobie z nim radzić?
Po skurczu mięśnia łydki, zwłaszcza jeśli był silny i trwał długo, łydka może boleć lub bywa tkliwa, czyli boli przy dotyku. Ulgę przynieść może łagodny masaż, rozgrzanie mięśnia (np. ciepłą wodą).