Biała Sobota jest odpowiedzią na rosnący lawino problem braku dostępności Pacjentów do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej z zakresu chorób naczyń oraz niskiej społecznej świadomości na temat niedokrwienia kończyn dolnych i jego konsekwencji.
Co roku w Polsce wykonuje się 9 tys. amputacji kończyn dolnych z powodu miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych. To oznacza, że co godzinę ktoś z nas traci nogę. Liczba 9 tys. dotyczy jedynie tzw. dużych amputacji, wykonywanych powyżej stopy. Około 50% amputacji wykonywanych jest z powodu miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych, dotyczy ona w większości mężczyzn palących papierosy. Drugą co do częstości grupą chorych zagrożonych amputacją są cukrzycy. Szacuje się, że na miażdżycę w Polsce choruje ponad 1 mln osób, a na cukrzycę ok. 3 mln osób.
Na tle państw europejskich Polska przoduje w liczbie wykonywanych amputacji. Na 100 tys. mieszkańców wykonuje się średnio osiem amputacji kończyn dolnych rocznie. Dla porównania: w Danii dwie, a w Hiszpanii i Holandii jedną.
Czas na zmiany i położenie akcentu na edukację pacjentów, ich rodzin, jak również środowiska lekarskiego, dając Pacjentom możliwość konsultacji u specjalisty, gdy nie jest jeszcze za późno.
Inicjatorem Akcji jest PTChN oraz Prezes Towarzystwa - dr hab. Wacław Kuczmik. Akcję wspierają Konsultant krajowy w dziedzinie chirurgii naczyniowej - prof. dr hab. med. Piotr Andziak oraz Konsultant krajowy w dziedzinie angiologii - prof. dr hab. med. Krzysztof Ziaja.
Edukacja
Dlaczego mimo rosnącej liczby amputacji tak mało na ten temat słyszymy? Dlaczego tak niewiele się o tym mówi, mimo że rosną związane z tym problemem koszty społeczne? Ciągle wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że są chore. Chorzy lekceważą objawy choroby, traktując je jako mało znaczące dolegliwości. Nie szukają pomocy lekarskiej. Nierzadko nie wiedzą też, gdzie powinni się zgłosić po poradę. Niestety późne rozpoznanie choroby i odroczone wdrożenie specjalistycznego leczenia może prowadzić do amputacji.
Leczenie
Zoptymalizowane leczenie zmniejsza liczbę amputacji nawet o 80 proc. Kraje, które wprowadziły skoordynowane działania istotnie zredukowały ilość wykonywanych amputacji.
W Polsce większość chorych z uwagi na długi czas oczekiwania na konsultację w poradni naczyniowej ma utrudniony dostęp do specjalistów. U części chorych na leczenie pozwalające uratować kończynę jest już za późno. Sytuację dodatkowo pogarsza długi niejednokrotnie kilkumiesięczny czas oczekiwania na przyjęcie do Szpitala.
Ekonomia
Ze społecznego punktu widzenia amputacje generują ogromne koszty obciążające ZUS poprzez wypłaty świadczeń na renty inwalidzkie. Z ekonomicznego punktu widzenia działania profilaktyczne, odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia mające na cel przeciwdziałanie amputacjom kończyn są opłacalne z punktu widzenia budżetu państwa.
Czynniki ryzyka nieurazowych amputacji kończyn dolnych
Miażdżyca
Określana jest mianem jednej z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych. Jej początki są bardzo niewinne, a skutki mogą być niezwykle dramatyczne. Nieleczona miażdżyca może doprowadzić do takich chorób jak zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, czy krytyczne niedokrwienie kończyn dolnych, które może prowadzić do amputacji.
Blisko połowa chorych powyżej 55 roku życia z miażdżycowym niedokrwieniem kończyn dolnych nie zgłasza żadnych objawów. Jedynie około 40% chorych zgłasza objawy chromania przestankowego, z czego u 10% osób wystąpią objawy krytycznego niedokrwienia kończyn dolnych.
Cukrzyca
Polska należy do krajów o najwyższej zachorowalności w Europie na cukrzycę. Dane statystyczne z 2011r wskazują, że w Polsce jest 3,1 mln cukrzyków, co stanowi ok. 10,6% populacji, z czego szacuje się, że 1 mln to osoby niezdiagnozowane i nieleczone. Na świecie odsetek amputacji wśród chorych z wieloletnią i źle kontrolowaną cukrzycą wynosi 6-7 proc. W Polsce jest dwukrotnie większy.
Otyłość
Otyłość jest kolejnym czynnikiem ryzyka miażdżycy. Niestety systematycznie zwiększa się liczba Polaków z nadwagą i otyłością. W ankietowym badaniu stanu zdrowia ludności Polski (EHIS) przeprowadzonym przez GUS w listopadzie 2009 roku stwierdzono, że nadwagę (indeks BMI w zakresie 25-30) lub otyłość (BMI równe 30 lub więcej) – ma ponad 61% mężczyzn i niemal 45% kobiet. Obecnie odsetek mężczyzn z nadwagą lub otyłością należy do najwyższych w Unii Europejskiej, podczas gdy jeszcze w 2004 roku plasowaliśmy się w dolnej połowie analogicznego zestawienia. Nadwaga jest coraz bardziej powszechnym problem również wśród młodzieży szkolnej.
Nikotyna
Nikotyna jest jednym z największych czynników ryzyka rozwoju miażdżycy. Odsetek palących wśród mężczyzn wynosi ok. 33%, a wśród kobiet ok. 20%. Według danych WHO Polska zajmuje pod tym względem odpowiednio 9 i 8 miejsce w Europie.
Niska aktywność fizyczna
Zgodnie z zaleceniami WHO osoby w wieku 18-64 lat w celu zachowania zdrowia powinny tygodniowo podejmować aktywność fizyczną o natężeniu umiarkowanym przez co najmniej 150 minut lub intensywnym przez co najmniej 75 minut.
Na podstawie badania Eurobarometr z 2009 roku stwierdzono, że pięć razy w tygodniu lub częściej uprawia sport zaledwie 9 proc. mieszkańców UE w wieku powyżej 15 lat, zaś 27 proc. z nich podejmuje inne rekreacyjne formy aktywności (spacery, jazda na rowerze, taniec, prace ogrodnicze itp.).
Polska należy do krajów o niskim odsetku osób regularnie ćwiczących – wynosi on zaledwie 6 proc. Jednocześnie aż 49 proc. Polaków nie uprawia sportu w ogóle, podczas gdy 17 proc. nie podejmuje żadnych form rekreacji.
