×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

W jaki sposób krzepnie krew?

dr med. Marzena Frołow
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Krew pozostaje w stanie płynnym i może krążyć w naczyniach tętniczych i żylnych organizmu, nie wypływając z nich dzięki wielu skomplikowanym mechanizmom.

Jednym z takich mechanizmów jest tzw. "hemostaza". Jest to zespół wielu czynników sprawiających, że układy krzepnięcia i fibrynolizy (rozpuszczenia skrzeplin) pozostają w dynamicznej równowadze, czyli krew jest w stanie płynnym, może krążyć w naczyniach, ale się z nich nie wylewa.

Prawidłowo działający układ hemostatyczny w przypadku uszkodzenia lub urazu pozwala na zahamowanie krwawienia naczyń poprzez wytwarzanie skrzepu i jednocześnie nie dopuszcza do tego, by skrzep powstał w świetle naczynia i je zamknął.

Nieprawidłowości układu hemostatycznego objawiają się nadmiernymi krwawieniami, które nazywamy skazą krwotoczną lub nadmiernym wytwarzaniem skrzepów, czyli zakrzepicą.

Do prawidłowego krzepnięcia krwi niezbędne jest współdziałanie aktywowanych płytek krwi oraz zespołu białek tzw. czynników krzepnięcia zaangażowanych w kaskadzie krzepnięcia. Płytki krwi, zlepiając się ze sobą, wytarzają czop w miejscu uszkodzonego naczynia wstępnie zapobiegając wypływowi krwi. Czop ten jest jednak nietrwały i wymaga dodatkowych czynników stabilizujących, inaczej krwawienie szybko by powróciło. Elementem umacniającym czop płytkowy jest białko (fibryna, włóknik) zdolne, jak sama nazwa wskazuje, do wytwarzania długich włókien, tworzących rozległą sieć. Sieć ta stabilizuje i wzmacnia czop płytkowy tworząc skrzep płytkowo-włóknikowy.

Fibryna nie występuje jednak w organizmie w gotowej, aktywnej postaci, ponieważ jej duża łatwość wiązania się z innymi fragmentami i wytwarzania sieci bardzo szybko spowodowałaby całkowite jej zużycie i błyskawiczne zatkanie skrzepami światła naczyń. Fibryna powstaje „na żądanie” na drodze skomplikowanej, wieloetapowej reakcji z nieczynnego produktu białkowego krążącego we krwi - fibrynogenu. W tej tzw. kaskadzie krzepnięcia bierze udział kilkanaście różnych białek zwanych czynnikami krzepnięcia. Są to głównie białka znajdujące się w osoczu krwi oraz białko zawarte w błonach komórek – czynnik tkankowy.

Ryc. 1. Kaskada krzepnięcia. Białka - czynniki krzepnięcia w kaskadowej reakcji doprowadzają do przekształcenia nieczynnego fibrynogenu w sieci fibryny


Większość czynników krzepnięcia oznacza się umownie liczbami rzymskimi. Niektóre z nich, tzw. czynniki zespołu protrombiny wytwarzane są w wątrobie, a do ich powstawania niezbędna jest witamina K.

Ryc. 2. Do wytwarzania niektórych czynników krzepnięcia w wątrobie niezbędna jest obecność witaminy K


Brak witaminy K powoduje, że czynniki wytwarzane w wątrobie nie zostają uaktywnione. W konsekwencji reakcja krzepnięcia nie może przebiegać prawidłowo, co prowadzi do zwiększonej skłonności do krwawień (głównie z nosa, dziąseł, przewodu pokarmowego i układu moczowego). Do niedoboru witaminy K w warunkach prawidłowych dochodzi rzadko, gdyż jest ona produkowana w wystarczających dla ustroju ilościach przez mikroorganizmy znajdujące się w jelitach. Niedobór witaminy K może wystąpić:

  • w wyniku długotrwałej kuracji antybiotykowej powodującej „przy okazji” zabicie mikroorganizmów jelitowych
  • w przebiegu schorzeń jelit, trzustki i wątroby w których dochodzi do upośledzonego trawienia i wchłaniania tłuszczów, nośników tej witaminy
  • u noworodków, gdyż w ich jelitach początkowo nie ma odpowiedniej ilości bakterii potrzebnych do jej powstania (zwykle wstrzykuje się ją dziecku po porodzie)
  • w wyniku stosowania doustnych leków przeciwkrzepliwych tzw. antywitamin K. Jest to szczególna sytuacja sztucznie wywołanego, pozornego niedoboru witaminy K – leki te blokująjej działanie. Powoduje to stan analogiczny do niedoboru witaminy K, w odróżnieniu jednak od rzeczywistego jej niedoboru, stopień zahamowania układu krzepnięcia za pomocą leków jest zaplanowany i kontrolowany laboratoryjnie oraz poprzez odpowiednie dawkowanie leków, w taki sposób, by ryzyko krwawień było akceptowalne, przy jednocześnie najbardziej korzystnym efekcie leczniczym.

20.03.2012
Zobacz także
  • Krew – ile krwi ma człowiek, funkcje i skład krwi
  • Grupa krwi - jakie są grupy krwi, dziedziczenie
  • Doustne leki przeciwkrzepliwe
  • Przyczyny zakrzepicy
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta